Nhắc tới những loại ruồi, muỗi hay các loại côn trùng khác, chúng ta thường biết tới với những tác hại của chúng đối với sức khỏe con người. Nhưng có một loại con trùng lại có rất nhiều lợi ích với các loại động, thực vật và môi trường xung quanh con người. Đó là ruồi lính đen hay còn gọi với tên gọi khác là sâu canxi.
Qua tìm hiểu các tài liệu khoa học có liên quan chúng tôi được biết: Ruồi lính đen tên khoa học là Hermetia illucens hay tên tiếng anh người ta thường gọi là Black soldier fly thuộc bộ Dipterra (Cánh đôi). Loại côn trùng này có nguồn gốc từ Nam Mỹ, thương mại quốc tế đã đem chúng phân bố lại trên khắp thế giới và hiện được xem là loài bản địa của nhiều vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới.
Là một trong những loài côn trùng phàm ăn nhất trên thế giới, Ruồi lính đen cũng là một yếu tố quan trọng trong chu trình các chất dinh dưỡng, lấy chất dinh dưỡng từ các nguồn rác thải hữu cơ trả lại cho hệ sinh thái. Ruồi lính đen là loại ruồi được nhiều nước trên thế giới sử dụng để phân hủy rác hữu cơ rất hiệu quả. Ở Việt Nam mặt dù loài ruồi này có phân bố nhưng ít ai thấy hay để ý đến nó.
Ruồi lính đen được sinh ra dưới dạng trứng nhỏ Khi nhộng ruồi lính đen bắt đầu lột xác nó sẽ không còn di chuyển nữa và con ruồi con sẽ bắt đầu chuôi ra từ cái kén đó. Sau khi lột xác ruồi này phát triển có đôi cánh dài. Con trưởng thành thường sống dưới các bóng cây ngoài tự nhiên và ít liên quan đến môi trường sống của con người. Chúng sống trong khoảng thời gian từ 3 – 5 ngày không ăn uống gì và chết.
Vòng đời của ruồi lính đen
Ruồi lính đen trưởng thành thường có màu đen, kích thước dài thường khoảng 12-20 cm. Vòng đời phát triển của ruồi lính đen từ lúc sinh ra đến khi chết đi trong khoảng từ 30 đến 45 ngày có vòng đời qua các giai đoạn như sau: Giai đoạn trứng: Trứng ruồi lính đen rất nhỏ, khi được đẻ ra trứng ấp 4 ngày nở thành ấu trùng. Giai đoạn ấu trùng: Giai đoạn này ấu trùng có màu trắng phát triển trong 14 ngày lớn thành sâu canxi và có thể làm thức ăn cho gà, cho chim, cho cá, …. Giai đoạn phát triển thành nhộng đen: Nuôi tiếp sâu canxi trong vòng khoảng 14 ngày nó sẽ từ màu trắng chuyển thành màu đen – nhộng đen. Giai đoạn phát triển thành kén: Nhộng đen kích bằng cát khoảng 7 ngày sẽ phát triển thành Kén, lúc này nhộng đen không còn hoạt động nữa mà sẽ nằm im. Giai đoạn ruồi lính đen sinh sản: Kén đưa vào chuồng đẻ, 5 ngày sau sẽ phát triển thành Ruồi lính đen và lúc này ruồi sẽ được đưa vào buồng lưới chuyên cho sinh sản. Và ruồi lính đen đực và cái giao phối với nhau để sinh ra trứng. Vòng đời của ruồi lính đen kết thúc.
Giai đoạn sâu can xi rất thích hợp làm thức ăn cho gia súc, gia cầm, chim, cá cảnh
Trong khoảng thời gian này, chúng giao phối với nhau để sinh đẻ, mỗi con cái đẻ khoảng số lượng ước chừng là 500 – 800 trứng rồi chết nên loại này không gây ảnh hưởng đến môi trường hay gây bệnh cho con người.
Một công ty Tây Úc hy vọng sẽ sử dụng hàng trăm tấn thực phẩm thải để nuôi các ấu trùng ruồi lính đen, sau đó chúng được sử dụng như nguồn thức ăn cho cá nuôi. Thay thế bột cá bằng bột ấu trùng ruồi lính đen được xem là một giải pháp bền vững cho ngành công nghiệp nuôi trồng thủy sản. Luke Wheal là người đưa ra ý tưởng này. Ruồi lính đen được phát hiện ở Úc vào những năm 1960, nó không gây hại như ruồi nhà thông thường và khả năng gây bệnh của chúng là rất nhỏ. Ấu trùng ruồi lính đen hứa hẹn mang đến giá trị kinh tế cao. Ông Wheal bắt đầu nghiên cứu cho ấu trùng ruồi lính đen ăn các phế phẩm từ nhà hàng. Kết quả cho thấy khả năng phân hủy thực phẩm thải của ruồi lính đen là rất nhanh và hiệu quả. Khoảng 50% lượng phế phẩm được chúng phân hủy trong vòng 24h, qua đó cho thấy chúng có khả năng tiêu thụ một lượng lớn phế phẩm khoảng 100-200 tấn mỗi ngày.
Ấu trùng ruồi lính đen phân hủy rác thải, phân của chúng thải ra được xem như là nền đất giúp chúng phát triển tốt hơn. Hàm lượng protein trong ấu trùng đạt cao nhất sau 2-3 tuần tuổi. Việc sử dụng nguồn protein từ ấu trùng ruồi lính đen vừa đem lại lợi nhuận khổng lồ, vừa giúp giảm thiểu lượng chất thải hữu cơ trong tự nhiên. Qua đó, giúp tạo ra nguồn protein bền vững, đồng thời kiểm soát được chất thải ra môi trường.
Nghiên cứu được thực hiện tại trường Đại học Tây Úc (UWA), dự án thực hiện bằng việc sử dụng ấu trùng ruồi lính đen làm thức ăn cho cá hồi cầu vòng (rainbow trout). Nhóm nghiên cứu nhằm tìm hiểu sự ảnh hưỡng của việc thay thế bột cá và dầu cá trong thức ăn bằng ấu trùng ruồi lính đen ở các nồng độ khác nhau lên tăng trưởng và sự phát triển của cá hồi cầu vòng. Thành công của nhóm nghiên cứu nhằm mở ra hướng đi bền vững cho ngành công nghiệp cá hồi trên thế giới.
Ruồi lính đen có thể biến rác thành phân hữu cơ rất thích hợp với các loại cây hoa, cây cảnh: Ảnh: Internet
Một trong số những ưu điểm nổi bật của việc sử dụng protein côn trùng, trong đó tiêu biểu là ấu trùng ruồi lính đen, là có thể sản xuất với số lượng lớn trong điều kiện không gian hẹp vì chúng phát triển rất nhanh. Đây là một trong những điểm mạnh của việc sử dụng protein từ côn trùng so với các nguồn protein khác có nguồn gốc từ thịt lơn, thịt cừu, và thịt bò.
Thành phần dinh dưỡng trong ấu trùng ruồi lính đen trước giai đoạn hóa nhộng là: 43 – 51% protein, 15-18% chất béo, 2.8% – 6.2% canxi, 1-1.2% phôt pho, đủ chất dinh dưỡng làm thức ăn chăn nuôi như lợn, gà, vịt… đồng thời là thức ăn sống tốt nhất để nuôi các động vật đặc sản như tôm, cua, cá, lươn, ếch. Ngoài ra, ấu trùng ruồi có thể cô đặc, sấy khô phối trộn với các chất dinh dưỡng khác làm thức ăn thay thế hoàn toàn bột cá trong sản xuất thức ăn chăn nuôi, thủy sản. Đây là loại mồi sống rất thích hợp cho làm thức ăn cho các loại gia súc, gia cầm, thủy hải sản. Chúng còn bổ sung canxi và phospho cho gia cầm như: gà, vịt, ngan, ngỗng…giúp bổ sung chất dinh dưỡng, tăng sức đề kháng, kích thích ra lông tốt.. Ngoài ra, ruồi lính đen còn rất phù hợp với nhiều loại thú cưng khác như cá cảnh, chim cảnh, bò sát, kỳ tôm…Chúng còn là loại côn trùng có ích, chúng có thể xử lí rác thải hữu cơ thành phân bón hữu ích cho cây cảnh. Chính từ lợi ích nhiều mặt của ruồi lính đen, trên thị trường gần đây xuất hiện nhiều mô hình nuôi ruồi lính đen làm nguồn thức ăn hữu ích cho nhiều loại Sinh Vật Cảnh.